Jak przebiega choroba Alzheimera – od pierwszych objawów do zaawansowanych stadiów

W 2022 r. ze świadczeń NFZ korzystało 357 tys. chorych na Alzheimera [1]. Jednak jest ich na pewno więcej, bo wiele osób zostaje zdiagnozowanych przypadkiem. Dlatego warto dokładnie dowiedzieć się, jak zaczyna się Alzheimer i jakie wywołuje objawy.

Jak zaczyna się Alzheimer? Niestety, w sposób niezauważalny. Zmiany w funkcjonowaniu synaps i komórek mózgowych mogą przez całe dziesięciolecia zachodzić na tyle wolno, że sam chory nie zauważa symptomów albo uważa je za nieszkodliwe. Co więcej, pierwsze objawy bywają ignorowane też przez lekarzy, którzy interpretują je jako naturalny proces starzenia.

Dzieje się tak dlatego, że splątki neurofibrylarne (NFT), czyli główny marker choroby, najpierw pojawiają się w regionach transentorhinalnych i entorhinalnych mózgu, które odpowiadają za przetwarzanie informacji i pamięć. Objawia się to subtelnymi trudnościami z pamięcią krótkotrwałą – a przecież każdy czasem zapomni czyjegoś imienia albo miejsca, w które odłożył portfel lub klucze.

Tę fazę H. Braak i E. Braak nazwali chorobą transentorhinalną. W opracowaniu kryteriów postępu patologii Alzheimera wykazują, że dopiero, gdy NFT pojawia się w układzie limbicznym (obejmującym np. hipokamp i ciało migdałowate), następuje znaczne pogorszenie pamięci, dezorientacja i zaburzenia emocjonalne oraz zmiany w zachowaniu. Zazwyczaj dopiero na tym etapie pacjent zgłasza się do lekarza.

Zgodnie z powyższą klasyfikacją z czasem choroba przechodzi w zaawansowane, ostatnie stadium, w którym patologia obejmuje izokorteks, czyli najbardziej zewnętrzną warstwę kory mózgowej odpowiedzialną za wyższe funkcje poznawcze. Również inne opracowania dzielą przebieg choroby na trzy główne etapy różniące się objawami i wpływem na życie pacjenta.

W początkowym stadium choroby objawy obejmują:

Chorzy na tym etapie są w stanie funkcjonować stosunkowo samodzielnie, choć potrzebują wsparcia w bardziej skomplikowanych zadaniach.

Stadium to charakteryzuje się nasileniem wcześniejszych objawów:

Na tym etapie można zauważyć zaostrzenie objawów w godzinach popołudniowych i wieczornych, a pacjent wymaga już stałej opieki i nadzoru.

Ostatni etap choroby, najtrudniejszy dla rodziny, prowadzi do całkowitej utraty zdolności funkcjonowania:

W ostatniej fazie pojawiają się powikłania, które zazwyczaj bezpośrednio przyczyniają się do zgonu chorego:

Przebieg choroby, tempo rozwoju objawów i czas trwania poszczególnych etapów w chorobie Alzheimera mogą się różnić u poszczególnych pacjentów w zależności od:

Powyższe czynniki w dużym stopniu wpływają na to, jak szybko postępuje Alzheimer i ile trwa ostatni etap. W związku z tym faza bezobjawowa może trwać nawet 10 lat i więcej. Kolejne stadium zajmuje od 2 do 5 lat, faza średnio-zaawansowana od 2 do 12 lat, zaś ostatni etap – zakończony wegetacją i śmiercią chorego – to kwestia od 1 do 3 lat [1].

Choroba Alzheimera jest postępującym schorzeniem, które prowadzi do stopniowego pogorszenia funkcji poznawczych i fizycznych. Początkowe objawy są subtelne, ale z czasem nasilają się, w zależności od etapu degradacji mózgu. Ostatecznie pacjent wymaga całodobowej opieki i wsparcia. Wiedza o poszczególnych stadiach choroby oraz ich objawach pozwala na jej wczesne wykrycie i zastosowanie odpowiedniej terapii opóźniającej utratę wyższych funkcji poznawczych i motorycznych. Pomaga także lepiej przygotować pacjenta i jego opiekunów na zmieniające się potrzeby.

Bibliografia: