Ocenia się, że w Polsce 80% chorych na Alzheimera pozostaje wyłącznie pod opieką rodziny (NFZ, 2021). Często wynika to z braku dostępu do informacji. Gdzie szukać pomocy i jaką może mieć ona formę? Kwestie te wyjaśniamy w naszym artykule.
Jednym z największych wyzwań dla państwowej opieki medycznej jest Alzheimer. Pomoc dla rodzin opiekujących się chorym dopiero się rozwija. Brak wparcia w wystarczającym zakresie to poważny problem społeczny i ekonomiczny, ponieważ do osób, które opiekują się pacjentem, przede wszystkim należą:
- Współmałżonek, który sam jest w podeszłym wieku (w Polsce średnia to 73 lata) i zazwyczaj ma poważne problemy zdrowotne lub/i psychiczne (NFZ, 2021),
- Dorosłe dzieci chorego, które niejednokrotnie muszą zrezygnować z pracy.
Pomoc oferowana takim osobom od państwa zazwyczaj sprowadza się do wsparcia materialnego oraz do refundacji środków pomocniczych i rehabilitacyjnych. Przykładowo opiekunowie mogą starać się o zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy i świadczenie wspierające. Dlatego godne pochwały są inicjatywy pozarządowe różnych stowarzyszeń i fundacji, które na wielu płaszczyznach oferują pomoc dla chorych i opiekunów.
Zrozumienie, czym jest Alzheimer
Pomoc dla rodzin w takich instytucjach przede wszystkim zaczyna się od udzielenia fachowej wiedzy na temat przebiegu schorzenia. Okazuje się bowiem, że łatwiej radzić sobie z obciążeniem związanym z chorobą, gdy wie się więcej na jej temat. Obszernie omówienia dla opiekunów można znaleźć tutaj:
- https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/poradnik-dla-opiekunow-osob-chorych-na-alzheimera,
- https://www.alzheimer-polska.pl/faq/.
Rozmowa o chorobie Alzheimera
Pomoc dla rodzin chorego na Alzheimera obejmuje także rozmowę. Z kim? Z jednej strony ze specjalistą, który udzieli porady, a z drugiej z kimś, kto wysłucha, okaże empatię i zrozumienie. Zazwyczaj pierwszą linią wsparcia stanowią bliscy, bo to z nimi odruchowo najprawdopodobniej dzielisz się obawami i lękami. Jednak niekoniecznie to najlepszy wybór, ponieważ oni także angażują się emocjonalnie w opiekę i mogą nie pozostawać obiektywni.
Wiele instytucji oferuje kompleksową pomoc. Np. fundacja Patroni zapewnia zarówno indywidualne konsultacje, jak i grupowe sesje terapeutyczne. Jeżeli w twojej okolicy nie ma podobnych grup wsparcia, możesz zarejestrować się do psychiatry lub psychologa. Nie musi on się znać na chorobie Alzheimera, aby pomóc ci z niepokojem i napięciem, który przeżywasz. Możesz też skorzystać z telefonu zaufania, np. pod numerem:
- 22 635 09 54 – Ogólnopolski Telefon Zaufania dla Osób Starszych. Działa od poniedziałku do piątku w godzinach od 17:00 do 20:00, ale w każdą środę od 14:00 do 16:00 dyżur skupia się na chorobie Alzheimera,
- 116 123 – Kryzysowy Telefon Zaufania. Zapewnia ogólne wsparcie psychologiczne przez 24 godziny,
- 0 800 171 800 Telefon zaufania dla seniorów i ich bliskich „Nie jesteś sam”.
Bliscy i rodzina
Pomoc rodziny i przyjaciół ma wymiar psychiczny i fizyczny. Szczególnie w początkowych fazach choroby warto, aby bliscy przejęli część obowiązków związanych z opieką, ale też pomogli Ci zadbać o siebie. Mogą np. zrobić zakupy, ugotować obiad, załatwić różne sprawy itd. Na pewno zgodzą się też „popilnować chorego”, aby dać ci czas na relaks i odpoczynek – trzeba tylko nauczyć się prosić. Poza tym czasami wystarczy obecność bliskiej osoby, aby życie z osobą chorą na Alzheimera stało się choć odrobinę łatwiejsze.
Poradnie i profesjonalni opiekunowie
Wraz z rozwojem choroby nieoceniona okazuje się pomoc poradni i profesjonalnych opiekunów.
- Poradnie zazwyczaj umożliwiają dostęp do lekarzy, psychologów i doradców medycznych specjalizujących się w tematyce Alzheimera. Profesjonalną opiekę zapewnia natomiast ośrodek pomocy społecznej.
- Z jednej strony warto złożyć wniosek o opiekę wytchnieniową (w jednostkach samorządu terytorialnego, np. urzędach wojewódzkich), która polega na czasowym zastąpieniu opiekuna, aby ten zregenerował siły. Z drugiej zaś ośrodek może przydzielić samotnemu choremu pracownika socjalnego bądź stałego opiekuna (do 8 godzin dziennie).
- Ponadto lekarz może zlecić pomoc pielęgniarki w zakresie podstawowej opieki medycznej o charakterze incydentalnym (np. podanie leku, zrobienie zastrzyku) lub pielęgniarską domową opiekę długoterminową, która obejmuje 4 wizyty w tygodniu.
Domy opieki i placówki opiekuńcze
Nie każda rodzina jest w stanie samodzielnie zapewnić stałą opiekę nad osobą z chorobą Alzheimera. W takich przypadkach domy opieki i specjalistyczne placówki opiekuńcze mogą okazać się najlepszym rozwiązaniem. Oferują profesjonalną opiekę w dwóch zakresach:
- Domy dziennego pobytu – zapewniają opiekę na kilka godzin w ciągu dnia,
- Domy pomocy społecznej (DPS) – świadczą opiekę stacjonarną.
Skierowanie do DPS wydaje Ośrodek Pomocy Społecznej lub Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie. Koszty pobytu pokrywa w 70% chory z emerytury lub renty, a pozostałą część ponosi rodzina lub gmina.
Stowarzyszenia i podmioty
Również pozarządowe stowarzyszenia i podmioty udzielają takiego wsparcia. W okolicach Katowic na uwagę zasługuje placówka Patroni fundowana przez EMC Silesia, podmiot prowadzący w Katowicach Szpital Geriatryczny im. Jana Pawła II. Zapewnia ona pacjentom:
- Dzienną opiekę zdrowotną i pielęgniarską,
- Terapię spowalniająca postęp choroby,
- Aktywizację umysłową i fizyczną w przyjaznym otoczeniu,
- Regularne zajęcia poprawiające funkcje poznawcze,
- Integrację społeczną.
Warto wspomnieć, że zarówno placówki państwowe, jak i prywatne znajdujące się w rejestrze Wojewody poddawane są regularnym kontrolom.
Czy warto szukać pomocy w Internecie?
Informacje na temat dostępnego wsparcia dla osób opiekujących się chorym na Alzheimera można znaleźć w Internecie. Na przykład ogólnopolskie stowarzyszenie alzheimer-polska.pl podaje wykaz podmiotów świadczących usługi opiekuńcze. Ponadto wiele z nich na własnej stronie umieszcza artykuły z zakresu opieki nad chorym i opracowania na ten temat neurologów, psychiatrów i innych opiekunów.
Z tymi ostatnimi można porozmawiać na grupach w portalach społecznościowych, które zrzeszają bliskich osób z chorobą Alzheimera. Uzyskasz na nich nie tylko rady i podpowiedzi, jakich błędów w opiece unikać, ale też wsparcie osób, które przeżywają to, co ty.
Kiedy warto zdecydować się na profesjonalną opiekę?
Decyzja o przejściu na profesjonalną opiekę nie jest łatwa, ale czasem konieczna. Jak podają statystyki, 70% opiekunów cierpi z powodu permanentnego stresu, a 50% z powodu depresji. Nieraz dochodzi do momentu, że dalsza opieka nad bliskim przekracza fizyczne możliwości. Nie oznacza to, że z szukaniem pomocy trzeba czekać do tego momentu. Im wcześniej, tym lepiej – zarówno dla chorego, jak i dla jego opiekunów.
Azlheimer – grupy wsparcia i pomoc dla rodzin oraz chorych. Podsumowanie
Długotrwała opieka nad chorym i obserwowanie, jak się zmienia, bardzo wycieńcza emocjonalnie i fizycznie. Powoduje pogorszenie zdrowia oraz nasilenie objawów przewlekłych chorób. Amerykańskie badania wskazują nawet na nadumieralność opiekunów osób chorych na chorobę Alzheimera. Dlatego nie wstydź się korzystać z pomocy bliskich i przyjaciół oraz placówek państwowych i prywatnych (NFZ, 2021).
Bibliografia
- NFZ, nfz.gov.pl, Opieka nad chorym na Alzheimera. Poradnik dla opiekuna, 2021. https://www.nfz.gov.pl/gfx/nfz/userfiles/_public/dla_pacjenta/fop/opieka_nad_chorym_na_alzheimera.pdf. [dostęp: 16.02.2025].
- https://www.gov.pl/web/uw-mazowiecki/program-opieka-wytchnieniowa-dla-jednostek-samorzadu-terytorialnego–edycja-2024. [dostęp: 16.02.2025].
- https://warszawa19115.pl/-/telefony-zaufania-przydatne-infolinie. [dostęp: 16.02.2025].