Co zrobić, gdy chory na Alzheimera nie chce jeść?

Czas czytania: 4 minuty

Odmowa jedzenia u pacjentów z chorobą Alzheimera to trudność, z którą codziennie mierzy się wielu opiekunów. Niejednokrotnie staje się źródłem stresu, irytacji i bezsilności. Skąd bierze się brak apetytu i co może pomóc w tej delikatnej sytuacji?

Dlaczego pacjent z Alzheimerem odmawia jedzenia? Przyczyny

Spis treści:

Problemy z jedzeniem mogą pojawiać się na różnych etapach choroby Alzheimera. Wiele osób zauważa, że ich bliscy nie wykazują już takiego zainteresowania posiłkami jak dawniej. Co wpływa na zmniejszenie apetytu u chorych?

Jedną z częstszych przyczyn jest zaburzenie mechanizmu odczuwania głodu. Postępujące zmiany w mózgu powodują, że pacjent może nie czuć potrzeby jedzenia lub nie rozumieć, że pora posiłku nadeszła. Dodatkowo często towarzyszą temu:

Zaburzenia połykania (dysfagia), które sprawiają, że jedzenie staje się stresującym doświadczeniem,
Problemy stomatologiczne takie jak tkliwe dziąsła czy źle dopasowane protezy, utrudniające gryzienie i żucie pokarmu,
Depresja i apatia, często współistniejące z chorobą Alzheimera, które skutecznie obniżają apetyt i zainteresowanie jedzeniem (w innym artykule wyjaśniamy szerzej, jaki jest związek między depresją a chorobą Alzheimera -> https://patroni.pl/blog/choroba-alzheimera-a-depresja-jak-je-odroznic/),
Zmiany w percepcji smaku i zapachu powodujące, że posiłki tracą swoją atrakcyjność,
Niepokój lub rozdrażnienie wywołane nowym, lub hałaśliwym otoczeniem podczas jedzenia,
Trudności w rozpoznawaniu przedmiotów, takich jak talerz czy sztućce, co dodatkowo komplikuje proces jedzenia.

Poza tym znaczenie mają również czynniki środowiskowe, np. pośpiech w trakcie posiłku może potęgować opór pacjenta.

Jak wesprzeć chorego na Alzheimera w jedzeniu i piciu?

Brak apetytu u chorego na Alzheimera nie musi (a nawet nie może!) oznaczać całkowitej rezygnacji z posiłków. Istnieją sprawdzone sposoby, które pomagają przywrócić chociaż odrobinę dawnej radości z jedzenia. Warto potraktować każdy posiłek jak wspólne, spokojne wydarzenie, a nie obowiązek do odhaczenia. Poniżej znajdziesz kilka pomysłów, które możesz wypróbować jako opiekun.

Stwórz przewidywalny rytm dnia, w którym posiłki mają stałe godziny. Codzienna rutyna daje pacjentowi poczucie bezpieczeństwa.
Serwuj małe porcje i podawaj je częściej. 5 lub 6 niewielkich posiłków dziennie może być bardziej przystępnych niż 3 większe.
Wybieraj ulubione potrawy chorego. Jeśli pacjent przez całe życie lubił lekkie zupy lub słodkie owoce, nie ma potrzeby zmieniać tego na siłę.
Dbaj o estetykę posiłku. Kontrastowe kolory talerza i obrusu ułatwiają rozpoznawanie jedzenia, a starannie podane dania mogą poprawić apetyt (chorzy na Alzheimera również „jedzą oczami”).
Proponuj posiłki o zmodyfikowanej konsystencji, jeśli zauważysz trudności z przełykaniem. Zupy-kremy, purée czy koktajle często sprawdzają się lepiej niż potrawy wymagające gryzienia.
Włącz chorego w przygotowania. Nawet proste czynności, np. wybór obrusu czy ułożenie serwetki, mogą zwiększyć jego zainteresowanie posiłkiem.
Oferuj napoje między posiłkami, by zadbać o odpowiednie nawodnienie, szczególnie gdy trudniej przyjmować większe ilości płynów podczas jedzenia.

Co więcej, warto pamiętać o dostosowaniu otoczenia. Cisza i znane przedmioty tworzą warunki sprzyjające jedzeniu.

Jak karmić chorego na Alzheimera?

Karmienie pacjenta z chorobą Alzheimera to nie tylko wyzwanie techniczne, ale i emocjonalne. Wymaga cierpliwości oraz uważności na sygnały wysyłane przez chorego. Tylko odpowiednia postawa opiekuna może sprawić, że posiłek stanie się dla pacjenta mniej – a nie bardziej – stresujący. Przy karmieniu warto:

Pozwolić na samodzielność w miarę możliwości, nawet jeśli wymaga to więcej czasu i cierpliwości,
Nie zmuszać chorego do jedzenia – odmowa to często forma komunikacji, że coś jest nie tak. W takiej sytuacji lepiej zrobić przerwę i wrócić do posiłku później,
Mówić spokojnie i wyraźnie, ale równocześnie unikać zbędnych komentarzy i wciągania chorego do rozmowy,
Podawać potrawy w „przyjaznej” formie, np. jedzenie palcami może być akceptowalne, jeśli ułatwia choremu samodzielne spożycie,
Używać dostosowanych do chorego naczyń takich jak kubki z ustnikiem, talerze z wysokim brzegiem czy specjalne sztućce z pogrubionymi rączkami,
Obserwować oznaki zmęczenia lub dyskomfortu. Jeśli chory zaczyna odwracać głowę, odmawia lub jest wyraźnie zniecierpliwiony, warto uszanować te sygnały,
Zachować cierpliwość i łagodność, bez okazywania frustracji czy pośpiechu.

Warto też pamiętać, że każdy pacjent jest inny. Dla jednych karmienie w ciszy będzie najlepszym rozwiązaniem, inni będą lepiej funkcjonować przy spokojnej rozmowie. Obserwacja i elastyczność są w tym procesie nieocenione.

Kiedy warto skorzystać z profesjonalnej pomocy?

Opieka nad osobą z chorobą Alzheimera wymaga nie tylko wiedzy, ale i dużych pokładów sił psychicznych. Dlatego coraz więcej rodzin korzysta z profesjonalnego wsparcia, które pozwala godnie i bezpiecznie opiekować się bliskimi. Na naszej stronie dostępne są praktyczne wskazówki oraz różne rozwiązania dotyczące opieki, np. porady, jak dostosować mieszkanie do potrzeb chorego na Alzheimera. Dobrze zaplanowana przestrzeń sprzyja komfortowi codziennego funkcjonowania pacjenta, także podczas posiłków. To konkretna pomoc w trudnych etapach opieki.

Kiedy potrzebna jest konsultacja lekarska?

Choć większość trudności z jedzeniem można łagodzić domowymi metodami, czasem sytuacja wymaga zdecydowanej reakcji.

Gdy pacjent z Alzheimerem przez cały dzień nie przyjmuje pokarmów ani płynów, należy szybko skonsultować się z lekarzem.
Podobnie w przypadku nagłego pogorszenia apetytu, pojawienia się trudności z połykaniem czy nawracających zakrztuszeń – te objawy mogą wskazywać na dodatkowe schorzenia, np. infekcje, stany zapalne jamy ustnej, ból czy powikłania neurologiczne.
Sygnałem alarmowym jest również utrata masy ciała powyżej 5% w ciągu miesiąca oraz objawy odwodnienia, takie jak suchy język, ciemny mocz czy zawroty głowy.

W takich sytuacjach lekarz może zlecić badania dodatkowe, wprowadzić dietę leczniczą lub zaproponować formy żywienia zastępczego, jeśli zwykłe karmienie przestaje być możliwe. Im szybciej zostanie wdrożona odpowiednia pomoc, tym większa szansa na utrzymanie komfortu i bezpieczeństwa chorego w codziennym funkcjonowaniu.

Alzheimer a brak apetytu – podsumowanie

Brak apetytu u pacjentów z Alzheimerem to sygnał, na który warto reagować z uwagą. Nie chodzi jedynie o samo dostarczenie kalorii, ale przede wszystkim o zachowanie jakości życia chorego. Odpowiednia atmosfera, cierpliwość i delikatne wsparcie często przynoszą lepszy efekt niż pośpiech czy presja. Każdy drobny sukces przy stole, każda samodzielnie zjedzona łyżka zupy mają ogromne znaczenie – zarówno dla chorego, jak i dla opiekuna.

Bibliografia