Zaburzenia snu w chorobie Alzheimera – jak poradzić sobie z bezsennością i nocnymi wędrówkami chorego?

Problemy ze snem u chorych na Alzheimera nie są tylko kwestią komfortu – mogą stać się źródłem wyczerpania dla całej rodziny. Jak odróżnić zwykłe trudności ze snem od zaburzeń charakterystycznych dla choroby neurodegeneracyjnej? I jak sobie poradzić?

Zaburzenia snu u chorych na Alzheimera występują u ponad 60% pacjentów w średnio zaawansowanym i zaawansowanym stadium choroby. Mogą obejmować zarówno trudności z zasypianiem, jak i częste przebudzenia, dezorientację nocną, a także tzw. odwrócony rytm dobowy. Osoba z Alzheimerem potrafi spać w dzień, a uaktywniać się nocą – chodzić po mieszkaniu, mówić głośno lub próbować wyjść z domu.

Ile snu potrzebuje osoba chora na Alzheimera? Dla seniorów z otępieniem zaleca się od 6 do 8 godzin snu na dobę, choć jakość tego snu często bywa zaburzona. Krótkie, nieregularne drzemki w ciągu dnia mogą nasilać problemy nocne.

Zaburzenia snu w chorobie Alzheimera wynikają z uszkodzenia struktur mózgu odpowiedzialnych za rytm okołodobowy – przede wszystkim jąder nadskrzyżowaniowych w podwzgórzu. Dochodzi do deregulacji poziomu melatoniny i kortyzolu, co powoduje dezorientację i trudności w rozróżnianiu pory dnia i nocy. Na jakość snu wpływają również czynniki towarzyszące:

Dodatkowo z wiekiem naturalna zdolność do głębokiego snu spada, co w połączeniu z demencją zwiększa ryzyko fragmentacji nocnego wypoczynku.

Najczęstsze objawy zaburzeń snu to:

Zaburzenia te mogą występować okresowo, ale w wielu przypadkach utrzymują się przez wiele tygodni lub miesięcy, nasilając się wraz z postępem choroby.

Brak odpowiedniej ilości snu wpływa negatywnie nie tylko na funkcje poznawcze chorego, ale i na jego zdrowie fizyczne. Pogłębia się dezorientacja, może dojść do halucynacji i zwiększenia ryzyka upadków. Badania wskazują, że zaburzenia snu mogą przyspieszać odkładanie beta-amyloidu w mózgu i pogłębiać przebieg choroby Alzheimera.

Z perspektywy opiekuna – chroniczne wybudzenia nocne prowadzą do zmęczenia, frustracji i obniżenia jakości życia. Opiekun nierzadko traci możliwość regeneracji, co zwiększa ryzyko depresji i wypalenia. Nocna aktywność chorego wiąże się też z ryzykiem wyjścia z domu i zagrożeniem dla jego bezpieczeństwa.

Choć nie istnieje jeden uniwersalny sposób na poprawę snu, warto wdrożyć strategie łączące działania behawioralne, środowiskowe i – w razie potrzeby – farmakologiczne. Poniżej przedstawiamy praktyczne sposoby radzenia sobie z nocnym niepokojem.

Organizacja dnia według powtarzalnego harmonogramu ułatwia mózgowi orientację w czasie. Ważne, aby chory:

Przed snem należy ograniczyć:

Dobrze sprawdza się nastrojowe oświetlenie i spokojna rutyna wieczorna, np. kąpiel, masaż stóp, delikatna muzyka.

W przypadku nocnych wędrówek u osób chorych na Alzheimera warto:

Taki prosty system zabezpieczeń zmniejsza ryzyko urazu i dezorientacji chorego.

Leki nasenne u osób z otępieniem powinny być stosowane ostrożnie i krótkoterminowo. Mogą powodować zawroty głowy, upadki i pogorszenie funkcji poznawczych. W razie konieczności lekarz może zalecić:

Nigdy nie wolno wprowadzać środków nasennych bez wiedzy neurologa lub geriatry.

Zaburzenia snu w chorobie Alzheimera odbijają się również na życiu opiekuna. Nocne czuwanie i nieprzewidywalność sytuacji to ogromne obciążenie psychiczne. Warto zadbać o własny odpoczynek i szukać rozwiązań, które, chociaż częściowo, poprawią komfort. Co pomaga?

Codzienność staje się łatwiejsza, gdy nie trzeba być samemu w tym doświadczeniu.

Zespół Patroni.pl specjalizuje się w kompleksowym wsparciu rodzin osób z chorobą Alzheimera – nie tylko na etapie diagnozy czy leczenia, ale również w codziennych wyzwaniach związanych z opieką. Na stronie znajdziesz praktyczne poradniki, pomoc prawną i informacje o dostępnych formach wsparcia domowego i instytucjonalnego. Jeśli czujesz się przeciążony i szukasz profesjonalnego wsparcia w organizacji opieki – warto się skontaktować ze specjalistami.

Zaburzenia snu w chorobie Alzheimera są częstym i wyczerpującym objawem, który wpływa nie tylko na chorego, ale i na opiekuna. Choć są trudne do całkowitego wyeliminowania, można je łagodzić poprzez utrzymanie regularnego rytmu dnia, odpowiednie przygotowanie przestrzeni nocnej i – jeśli trzeba – wsparcie farmakologiczne. Najważniejsze jest zrozumienie, że to nie zła wola chorego stoi za jego nocną aktywnością, ale zmiany neurologiczne. Codzienna cierpliwość, przewidywalność oraz ciepło emocjonalne to najcenniejsze zasoby opiekuna.

Bibliografia: