Różnice między demencją a chorobą Alzheimera – co warto wiedzieć?

Demencja a Alzheimer – czy to to samo? I tak, i nie. Mają identyczne objawy, ale różne przyczyny. Ich poznanie umożliwia zastosowanie leczenia, które pozwala na częściowe lub całkowite cofnięcie objawów. Co warto wiedzieć o tych różnicach?

Demencja starcza, znana również jako otępienie, odnosi się do zespołu objawów, które towarzyszą wielu dolegliwościom pojawiającym się w późniejszym wieku i prowadzącym do pogorszenia funkcji poznawczych. Są to trudności z zapamiętywaniem, myśleniem, komunikacją czy orientacją. Co ważne, demencja nie jest chorobą samą w sobie, ale objawem różnych schorzeń wpływających na mózg.

Demencja starcza a Alzheimer (AD) różnią się od siebie kolejnością objawów. W AD w I etapie pojawiają się trudności z osobowością i pamięcią krótkotrwałą. Natomiast w DLB (otępienie z ciałami Lewy’ego) halucynacje wzrokowe i problemy ze snem. Podobnie jest w PDD (otępienie parkinsonowskie), gdzie otępienie przychodzi po zaburzeniach motorycznych. Zaś w przypadku FTD (otępienie czołowo-skroniowe) na początku większość zdolności poznawczych działa prawidłowo, a chorzy mają jedynie problem z zachowaniem, koncentracją lub popełniają tylko błędy fonologiczne i gramatyczne.

Ponadto w otępieniu naczyniopochodnym spadek zdolności poznawczych następuje gwałtownie i zazwyczaj jest odwracalny, a choroba Alzheimera postępuje powoli i stopniowo. Poza tym warto wspomnieć, że o ile w AD symptomy są głównie neurologiczne, o tyle w innych przyczynach demencji zanik funkcji poznawczych towarzyszy symptomom takim jak bóle głowy, kończyn, nadmierna męczliwość, zaburzenia koordynacji ruchowej oraz występującym przy nieprawidłowym funkcjonowaniem wątroby lub nerek.

Jedną z najczęstszych przyczyn demencji jest choroba Alzheimera. U 10% osób, które skończyły 65. rok życia, stwierdza się otępienie, przy czym 60% z tej grupy cierpi na nie z powodu choroby Alzheimera (mp.pl, 2021). Nic dziwnego, że wiele osób zastanawia się nad tym, czy demencja to to samo, co Alzheimer.

Jednak nie jest to jedyna choroba neurodegeneracyjna, która prowadzi do uszkodzenia neuronów i ich połączeń w mózgu w wyniku patologicznych procesów. Inne powszechne choroby:

Za drugą najczęstszą przyczyną pojawienia się demencji uznaje się otępienie naczyniopochodne (VaD). Pod tym pojęciem kryją się różne zaburzenia wynikające z  niedostatecznego dopływu krwi i tlenu do mózgu. Przyczyną mogą być:

Demencja może wynikać niedoborów witamin, takich jak witamina B12, kwas foliowy czy witamina D oraz:

Czasami objawy przypominające demencję towarzyszą depresji u osób starszych, która często bywa zdiagnozowana jako otępienie. Pozornie może się ona także pojawić u osób z niedosłuchem, samotnych, w których brak bodźców i komunikacji osłabił pracę mózgu. Widać więc, że na pogorszenie funkcji poznawczych wpływ mają nie tylko czynniki neurodegeneracyjne, ale też sposób życia.

Demencja, mimo różnej etiologii, ma wiele wspólnych objawów z chorobą Alzheimera, np.:

Leczenie demencji starczej zależy od jej podłoża. W przypadku otępienia towarzyszącemu zaburzeniom metabolicznych urazom głowy i zapaleniom terapia skupia się na przyczynie, co w dalszej kolejności prowadzi do poprawy kondycji mózgu. Natomiast w chorobach neurodegeneracyjnych, których nie można wyleczyć, lekarze skupiają się na zmniejszeniu objawów bądź ich zatrzymaniu. Wykorzystuje się do tego zarówno farmakoterapię, jak i rehabilitację poznawczą (terapia zajęciowa, treningi pamięci) oraz wsparcie psychologiczne.

Wczesna i dokładna diagnoza odgrywa ogromną rolę w doborze optymalnej terapii. Błędy popełnione na tym etapie mogą wręcz pogorszyć stan pacjenta. Np. do leczenia choroby Alzheimera stosuje się inhibitory cholinesterazy lub memantynę, których nie powinno się podawać osobom cierpiącym na otępienie w VaD i FTD, ze względu na poważne skutki uboczne. W FTD stosuje się trazodon i inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, a u osób źle na nie reagujących atypowe leki przeciwpsychotyczne (LPP), takie jak kwetiapina lub risperidon.

Ponadto skuteczne leczenie demencji starczej wymaga skoordynowanej opieki neurologa, psychiatry, psychologa, fizjoterapeuty, logopedy i oczywiście – wsparcia rodziny i opiekunów. To bardzo dużo pracy i emocji. Fundacja Patroni oferuje pomoc w leczeniu osób z otępieniem bez względu na patogenezę. Możemy odebrać chorego z domu i w wyznaczonym czasie odstawić go z powrotem. On miło i aktywnie spędzi czas, a Wy znajdziecie czas na odpoczynek i realizację własnych potrzeb.

Alzheimer to konkretna jednostka chorobowa, której towarzyszy zestaw objawów określanych mianem demencji starczej. Mimo tego w środowisku medycznym, tym ogólnym pojęciem klinicznym określano różne choroby, którym towarzyszył spadek zdolności poznawczych. Całe szczęście dzisiaj lekarze bardziej skupiają się na przyczynie, a nie symptomach, a otoczenie ma większą wiedzę na ten temat, jak przebiega Alzheimer. Dzięki temu łatwiej postawić trafną diagnozę i wprowadzić odpowiednią terapię.

Źródła